Το Ζαγόρι, διάσπαρτο από ορεινά χωριά και δεκάδες μικρά ή μεγάλα ποτάμια που τα χωρίζουν, κυριολεκτικά ταυτίστηκε με τα πέτρινα γεφύρια που έκτιζαν διαβόητοι μάστορες και αποτελούν σήμερα στολίδια του τοπίου. Το κάθε ένα από αυτά, με την δική του προσωπικότητα και ιστορία, ταίριαξε στη θέση του και πρόσφερε τις υπηρεσίες του για εκατοντάδες χρόνια πριν οι ανάγκες των κατοίκων αλλάξουν. Παλιά τα πέτρινα γεφύρια έσφυζαν από διαβάτες, καβαλάρηδες, πραματευτές, γυρολόγους και μαστόρους που καθημερινά τα χρησιμοποιούσαν για τις μετακινήσεις τους. Και επειδή στα φαράγγια στα οποία βρίσκονται τα γεφύρια συχνά φυσάνε δυνατοί άνεμοι, στα μεγαλύτερα από αυτά συνήθιζαν να κρεμάνε ένα καμπανάκι από κάτω που προειδοποιούσε τους διαβάτες αν το πέρασμα ήταν επικίνδυνο.

Ολόκληρες μελέτες, βιβλία, διαλέξεις και φωτογραφικές συλλογές έχουν γίνει για τα πέτρινα γεφύρια στα Ζαγοροχώρια. Τα γεφύρια αυτά κτίστηκαν κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, την εποχή της άνθισης του Ζαγορίου, με χρηματοδότηση των γειτονικών χωριών ή πλούσιων κατοίκων ή μεταναστών, από τους οποίους έπαιρναν και την ονομασία τους. Είναι κτισμένα από συνεργεία ειδικευμένων μαστόρων που πήγαιναν από περιοχή σε περιοχή, όπου υπήρχε γι αυτούς μια παραγγελία για κατασκευή γεφυριού και, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε σημείου, τα έκαναν μονότοξα, δίτοξα ή τρίτοξα. Είμαστε τυχεροί, γιατί οι μάστορες εκείνοι ήξεραν καλά την τέχνη τους και έτσι τα περισσότερα διασώζονται, όχι από δικές μας αναπαλαιώσεις, αλλά με την δική τους δύναμη αντίστασης στα χιόνια, στα ορμητικά νερά, στους πολέμους και στο χρόνο.

Μερικά από τα γνωστότερα γεφύρια είναι:

• Το Γεφύρι του Βοϊδομάτη ή Γεφύρι της Κλειδωνιάς
• Το Γεφύρι της Βωβούσας
• Το Γεφύρι του Καμπέρ Αγά ή Γεφύρι του Καμπέραγα
• Το Γεφύρι του Κοντοδήμου ή Γεφύρι του Λαζαρίδη
• Το Γεφύρι του Μίσιου
• Γεφύρι του Μύλου
• Το Γεφύρι του Νούτσου ή Γεφύρι του Κόκκορου ή Γεφύρι του Κόκκορη
• Το Γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογερικό
• Το Γεφύρι του Πιτσιώνη
• Το Γεφύρι της Τσίπιανης

Σήμερα, τα πέτρινα γεφύρια απομένουν σιωπηλά και δέχονται υπομονετικά τους αμέτρητους επισκέπτες που τα θαυμάζουν και τα φωτογραφίζουν. Αξίζει να δείτε κάθε γεφύρι στο Ζαγόρι. Θα είναι διαφορετικό από κάθε άλλο που έχετε δει, ακόμη και λίγα μέτρα μακρύτερα!

Το Γεφύρι του Βοϊδομάτη ή Γεφύρι της Κλειδωνιάς

Το γεφύρι αυτό βρίσκεται κοντά στο χωριό Κλειδωνιά της Κόνιτσας, λίγες εκατοντάδες μέτρα από την μεγάλη σύγχρονη γέφυρα της εθνικής οδού Ιωαννίνων - Κόνιτσας, πάνω από τον ποταμό Βοϊδομάτη. Κτίστηκε ακριβώς στο σημείο που ο ποταμός, μετά από ένα θορυβώδες ταξίδι μέσα στην εντυπωσιακή χαράδρα του, βγαίνει στην πεδιάδα της Κόνιτσας.

Πρόκειται για ένα μεγάλο μονότοξο γεφύρι που κτίστηκε το 1853 από τον Μίσσιο, με χρηματοδότηση της Μπαλκίζ Χανούμ.

Στην πανέμορφη περιοχή του γεφυριού, μέσα στην άγρια βλάστηση που παίρνει ζωή από τα νερά του ποταμού, αναπτύσσονται μια σειρά από δραστηριότητες όπως rafting, kayak, πεζοπορία και αναρρίχηση.

Το Γεφύρι της Βωβούσας

Το χωριό Βωβούσα, κτισμένο στις δυο όχθες του Αώου, χωρίζεται στα δυο από το ποτάμι και η ύπαρξη ενός γεφυριού αποτελεί μιαν αναγκαιότητα προκειμένου να επικοινωνούν οι δυο γειτονιές του.

Το γεφύρι, που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και το ενώνει, κτίστηκε το 1748 με χρηματοδότηση του Μίσιου από το Μονοδένδρι και είναι ένα πανέμορφο μονότοξο γεφύρι, δεμένο με την καθημερινότητα του χωριού ακόμη και σήμερα.

Το Γεφύρι του Καμπέρ Αγά ή Γεφύρι του Καμπέραγα

Το γεφύρι αυτό βρίσκεται κοντά στο χωριό Μηλιωτάδες και κτίστηκε το 1875 με χρηματοδότηση του Καμπέρ Αγά.

Πρόκειται για ένα καλοδιατηρημένο μονότοξο γεφύρι, με χαρακτηριστικά του το χαμηλό ύψος, μια μεγάλη κεντρική καμάρα και δύο μικρές ψευτοκαμάρες.

Το γεφύρι βρίσκεται πάνω από το Ζαγορίτικο ποτάμι, κοντά στο σημείο που αυτό συναντά τον Βάρδα ποταμό. Όταν κατασκευάστηκε είχε ιδιαίτερη σημασία για την μετακίνηση των κατοίκων αλλά και των εμπόρων με τα προϊόντα τους.

Το Γεφύρι του Κοντοδήμου ή Γεφύρι του Λαζαρίδη

Το μονότοξο αυτό γεφύρι βρίσκεται λίγο πριν την δυτική είσοδο του χωριού Κήποι πάνω από το ρέμα Βικάκη και περιστοιχίζεται από πλούσια βλάστηση.

Κτίστηκε το 1753 με χρηματοδότηση του Κοντοδήμου γι αυτό και ονομάστηκε Γεφύρι του Κοντοδήμου.

Με αφετηρία το γεφύρι μπορεί κανείς να φτάσει στο Κουκούλι, ακολουθώντας ένα πανέμορφο μονοπάτι.

Το Γεφύρι του Μίσιου

Το Γεφύρι του Μίσιου βρίσκεται στην κοιλάδα του Ξηροπόταμου, ανάμεσα στα χωριά Κουκούλι και Βίτσα. Η πρόσβαση σ' αυτό γίνεται από ένα σημείο του δρόμου προς Κουκούλι, λίγο πριν το χωριό, όπου στα αριστερά του δρόμου υπάρχει μικρή πινακίδα που δείχνει την αρχή του μονοπατιού. Το πλακόστρωτο μονοπάτι κατηφορίζει προς την κοιλάδα και μετά από περίπου 15λ έχει οδηγήσει στο γεφύρι. Περνώντας το γεφύρι, το μονοπάτι συνεχίζει προς Βίτσα.

Κτίστηκε το 1748 με χρηματοδότηση του Μίσιου από το Μονοδένδρι για να συνδέσει το Κουκούλι με την Βίτσα, καθώς περνάει από αυτό μια από τις διασωζόμενες και καλοσυντηρημένες «σκάλες» του Ζαγορίου η οποία αποτελεί σήμερα κλασική πεζοπορική διαδρομή.

Το γεφύρι είναι δίτοξο, με μια μεγάλη καμάρα και μια μικρότερη, καλά συντηρημένο και ενώνει τις όχθες του Ξηροπόταμου σε ένα μέρος απόλυτης ηρεμίας, γαλήνης και επαφής με τη φύση, αν και βρίσκεται λίγα μόλις βήματα από τον σύγχρονο πολιτισμό. Εδώ δεν θα βρείτε δεκάδες επισκέπτες και παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Μπορεί όμως να συναντήσετε αναρριχητές που δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στις αναρριχητικές διαδρομές που έχουν ανοιχτεί πάνω στους εντυπωσιακούς πύργους, ακριβώς δίπλα από το γεφύρι.

Το Γεφύρι του Μύλου

Το γεφύρι αυτό βρίσκεται λίγο μετά από το χωριό Κήποι, δεξιά από τον δρόμο που οδηγεί στους Φραγκάδες και πήρε το όνομά του από τον μύλο που υπάρχει δίπλα.

Κτίστηκε το 1748 πάνω από το Μπαγιώτικο ρέμα, κυρίως για να διευκολύνει τους κατοίκους των Κήπων που ήθελαν να πάνε στον μύλο ή στα γειτονικά χωράφια τους και αποτελείται από δύο μεγάλες καμάρες και μια ψευτοκαμάρα.

Το Γεφύρι του Νούτσου ή Γεφύρι του Κόκκορου ή Γεφύρι του Κόκκορη

Το γεφύρι αυτό, το συναντάμε σε κείμενα, χάρτες και πινακίδες, με τρία ονόματα: Γεφύρι του Νούτσου, Γεφύρι του Κόκκορου και Γεφύρι του Κόκκορη.

Βρίσκεται στον δρόμο προς Καπέσοβο και Τσεπέλοβο, λίγο πριν την διασταύρωση για το χωριό Κήποι. Ενώνει τις δυο όχθες του Μπαγιώτικου ρέματος, λίγο πριν αυτό ενωθεί με τον Ξηροπόταμο και καθώς είναι ακριβώς δίπλα από τον κεντρικό δρόμο και το σύγχρονο γεφύρι, θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι το πιο «δημοφιλές» πέτρινο γεφύρι στο Ζαγόρι.

Κτίστηκε το 1750 με χρηματοδότηση του Νούτσου Κοντοδήμου από το Βραδέτο γι αυτό ονομάστηκε Γεφύρι του Νούτσου. Το όνομα Γεφύρι του Κόκκορου το πήρε το 1910, όταν ο Κόκκορος (ή Κόκκορης;) από το Κουκούλι, που είχε έναν μύλο εκεί κοντά, χρηματοδότησε την επισκευή του. Τα τελευταία χρόνια έγινε και νέα επισκευή.

Ακριβώς δίπλα υπάρχει ένας εντυπωσιακός βράχος, πάνω στον οποίο έχουν ανοιχτεί αναρριχητικές διαδρομές, οπότε αν δείτε αναρριχητές να σκαρφαλώνουν και να κρέμονται πάνω από τα κεφάλια σας μην εκπλαγείτε.

Πάντως, ακόμη και η διπλανή σύγχρονη γέφυρα όπου περνάει ο ασφαλτόδρομος, διαθέτει κι αυτή κάτι από την κληρονομιά των πέτρινων γεφυριών και σίγουρα δεν έχει καμιά σχέση με τις σύγχρονες γέφυρες-τέρατα από τσιμέντο και ατσάλι.

Το Γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογερικό

Το γεφύρι αυτό βρίσκεται λίγο πριν από το χωριό Κήποι, δεξιά και λίγο χαμηλότερα από τον ασφαλτόδρομο που οδηγεί στο χωριό.

Πρόκειται για ένα τρίτοξο γεφύρι με οδοντωτά περβάζια, «σήμα κατατεθέν» του Ζαγορίου, που ενώνει τις δυο όχθες του Μπαγιώτικου ρέματος και κτίστηκε για να εξυπηρετήσει έναν νερόμυλο που υπήρχε παλιά εκεί. Ο μύλος αυτός δυστυχώς δεν διασώθηκε μέχρι τις μέρες μας.

Αρχικά ο Ρούσσης από τους Νεγάδες χρηματοδότησε την κατασκευή ενός ξύλινου γεφυριού, το οποίο όμως το 1748, ο ηγούμενος Σεραφείμ από το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία φρόντισε να ξανακτιστεί από πέτρα, γι αυτό και ονομάστηκε Καλογερικό. Το 1863 οι αδελφοί Πλακίδα από το Κουκούλι χρηματοδότησαν την επισκευή του, αλλά και ένας απόγονός τους, 50 χρόνια αργότερα, χρηματοδότησε νέα επισκευή του, γι αυτό ονομάζεται και Γεφύρι του Πλακίδα.

Το Γεφύρι του Πιτσιώνη

Το γεφύρι αυτό βρίσκεται περίπου 1Χμ μετά το χωριό Κήποι, δεξιά και λίγο χαμηλότερα από τον δρόμο που οδηγεί στους Φραγκάδες.

Κτίστηκε το 1830 πάνω από το Μπαγιώτικο ρέμα με χρηματοδότηση του Πετσιώνη από το Δίλοφο και αποτελείται από ένα μεγάλο κύριο τόξο και ένα μικρό δευτερεύον. Τα μεγάλα δέντρα που ριζώνουν στις όχθες του ρέματος, κυριολεκτικά το σκεπάζουν και το κάνουν αόρατο ακόμα και από μικρή απόσταση.

Το Γεφύρι της Τσίπιανης

Το γεφύρι αυτό βρίσκεται κοντά στο χωριό Μηλιωτάδες και κτίστηκε πάνω από τον ποταμό Βάρδα το 1875 με χρηματοδότηση της κοινότητας Γρεβενιτίου και του Πασπαλιάρη από το Δριστένικο.

Πρόκειται για ένα καλοδιατηρημένο μονότοξο γεφύρι που αποτελείται από μια οξυκόρυφη μεγάλη καμάρα και δυο ψευτοκαμάρες στην αριστερή πλευρά του. Διέθετε καμπανάκι που προειδοποιούσε τους περαστικούς όταν φύσαγαν ισχυροί άνεμοι. Δυστυχώς, η σύγχρονη γέφυρα που κτίστηκε ακριβώς δίπλα, σε απόσταση λίγων μόλις μέτρων, φαίνεται σα να «φυλακίζει» το περίτεχνο δημιούργημα των μαστόρων της πέτρας.

Φωτογραφίες